Corbusier, W stronę architektury
wyd. Centrum Architektury

ers une architecture to więcej niż manifest architektoniczny – książka uważana jest za pełnoprawne dzieło literackie, napisane bardzo nowoczesnym, polemicznym stylem. Wyzwanie przełożenia go na polszczyznę podjął Tomasz Swoboda – ceniony tłumacz francuskiej eseistyki, nagrodzony m.in. przez Literaturę na Świecie, stypendysta Centre National du Livre.

Po blisko 90 latach książka nadal jest inspirująca i zmusza do zadania ważnych, aktualnych pytań: o prawdę, piękno i użyteczność w architekturze. Pomaga też pomóc zrozumieć jej autora, który jak nikt inny wpłynął na kształt naszego otoczenia – od znów modnych modernistycznych mebli po blokowiska.

Le Corbusier, Kiedy katedry były białe
wyd. Centrum Architektury

Kiedy katedry były białe to efekt pierwszej podróży legendarnego architekta do Ameryki. W 1935 roku papież modernizmu przeżywał kryzys. Sfrustrowany oporem na który trafiła awangarda i w ZSRR, i w III Rzeszy, i w demokratycznej Francji, przyjął zaproszenie Fundacji Rockefellera i wybrał się z wykładami do USA. Liczył na to, że jego radykalne idee miasta przyszłości (tzw. Miasto promienne) i nowej organizacji społeczeństwa znajdą podatny grunt w nowym, nieobciążonym tradycją świecie.

Adolf Loos, Ornament i zbrodnia. Eseje wybrane 

 Oryginalne, prowokacyjne eseje żarliwego krytyka eklektycznej stylistyki przełomu wieków położyły fundament pod modernistyczny przewrót w architekturze i choć często dotyczą wydarzeń sprzed około stu lat, brzmią dziś bardzo aktualnie: wezwanie do kierowania się rzeczywistymi potrzebami, a nie powierzchownymi aspiracjami, eksponowania natury materiałów i technologii, ekonomicznego i celowego podejścia do architektury.

Edycja obejmuje 27 najciekawszych tekstów dotyczących nie tylko wąsko pojmowanej architektury, ale także projektowania wnętrz i przedmiotów codziennego użytku, stylu życia oraz etyki i odpowiedzialności projektantów wobec swoich odbiorców.

Jan Chmielewski, Szymon Syrkus Warszawa funkcjonalna. 

Warszawa funkcjonalna powstała w 1934 roku w wyniku połączenia sił urbanistów pracujących w stołecznym ratuszu pod wodzą Jana Chmielewskiego oraz warszawskiej awangardy architektonicznej reprezentowanej przez Szymona Syrkusa, związanej z prowadzonymi przez Le Corbusiera Kongresami Architektury Nowoczesnej. Razem stworzyli całościową wizję rozwoju Warszawy wraz z regionem jako racjonalnie zorganizowanej europejskiej metropolii, wykorzystującej unikalne położenie w dolinie Wisły i na przecięciu transkontynentalnych szlaków. 

Walter Gropius, Pełnia architektury
Wydawnictwo Karakter 

Zbiór esejów. W przystępnych i pełnych pasji tekstach autor skupia się na najważniejszych dla niego zagadnieniach: jaka jest rola architekta we współczesnym świecie? W jaki sposób rozwijać się jako projektant? Co powinno być ambicją młodych twórców? Czym był Bauhaus? Napisana w rozkwicie ery przemysłowej książka jest zaskakująco aktualna w początkach ery cyfrowej, zwłaszcza w naszym kraju. Gropius podkreśla wagę wszechstronnego wykształcenia oraz praktyki, zachęca do wyjścia poza sterylny świat architektonicznych pracowni. Nowoczesność Gropiusa jest mądra, wrażliwa, demokratyczna w najszlachetniejszym znaczeniu tego słowa.

Jane Jacobs, Śmierć i życie wielkich miast Ameryki 

Opublikowany w 1961 roku tekst okazał się jednym z najważniejszych dzieł o architekturze i mieście, które opublikowano w XX wieku. Książka była pierwszą głośną salwą w wojnie z modernistyczną urbanistyką, z dominacją blokowisk i centrów handlowych, parkingów i tras szybkiego ruchu. To żarliwa polemika z ideami Le Corbusiera czy koncepcją miasta ogrodu, z wszechwładnymi urzędnikami i wielkimi deweloperami; to wołanie do architektów i urbanistów o zdrowy rozsądek i powrót na ziemię, bliżej realnych problemów. Oprócz błyskotliwych obserwacji z Nowego Jorku (słynna scena ulicznego baletu na Hudson Street), Bostonu, Filadelfii, Pittsburgha, San Francisco czy Los Angeles, autorka przedstawia konkretne rozwiązania.

Steen Eiler Rasmussen, Odczuwanie architektury Wydawnictwo Karakter 

Klasyczna pozycja poświęcona relacjom architektury i zmysłów. Duński architekt w prosty, bezpośredni sposób opowiada o tym, czym jest otaczająca nas przestrzeń, co stanowi o jakości miejsc, w których żyjemy, na czym polega urok niektórych budynków. Interesuje go nie tylko aspekt przestrzenny; pisze także o kontrastach między pustką i pełnią, kolorach i planach, skali i proporcji budynków, świetle i światłocieniach, rytmie i brzmieniu architektury.

Lektura tej książki jest sama w sobie zmysłowym doznaniem: zawiera ona kilkadziesiąt fotografii, a styl Rasmussena jest pełen nieco staroświeckiego uroku.

Jan Knothe, Sztuka budowania
Wydawnictwo Karakter 

Co łączy zwykłe igloo z kopułą bazyliki św. Piotra (i czemu jest ona nieco nieforemna), jak planowano miasta i co wymyślili budowniczowie gotyckich katedr, by wznosić gmachy sięgające nieba?

Książka zawiera ponad 800 ilustracji na blisko 500 stronach, z których każda odkrywa sekrety sztuki budowania. Tekst i obraz są tu jednakowo ważne i tworzą barwną opowieść o pracy i pomysłowości wielu pokoleń; o budowlach, które podziwiamy i rozwiązaniach, z których korzystamy do dziś.

R. Venturi, D. Scott Brown, S. Izenour , Uczyć się od Las Vegas 

Jedna z najważniejszych i najżywiej dyskutowanych książek poświęconych architekturze. Studium przypadku i ognista polemika z modernizmem. Dogłębna analiza poszczególnych elementów  zabudowy pasa przydrożnego Las Vegas (m.in. parkingów, billboardów, szyldów) stanowi punkt wyjścia do rozważań nad niesłusznie zdaniem autorów zapomnianą symboliką formy architektonicznej.

Doceniając wartość „architektury zwyczajnej i brzydkiej”, odpowiadającej na proste ludzkie potrzeby, Venturi, Scott Brown i Izenour dokonują żarliwej dekonstrukcji myśli modernistycznej.

Rem Koolhaas, Deliryczny Nowy Jork
Wydawnictwo Karakter 

Deliryczny Nowy Jork już wkrótce po publikacji zdobył status ikony literatury poświęconej architekturze. Rem Koolhaas, światowej sławy architekt i teoretyk architektury, przedstawia w niej portret najbardziej fascynującego miasta świata. W architekturze Nowego Jorku to, co fantastyczne i surrealne, współistnieje z wytworami chłodnej kalkulacji i matematycznej precyzji. 

Autor śledzi rozwój Manhattanu od 1623 roku, przez wiek dziewiętnasty, po dwudzieste stulecie – okres gwałtownej rozbudowy i ścierania się konkurujących wizji rozwoju metropolii. Manhattan w ujęciu Koolhaasa to organizm, który ucieleśnia różnorodne aspekty współczesnego życia i jego rozsadzającej sztywne kategorie żywiołowości. 

Peter Zumthor, Myślenie architekturą
Wydawnictwo Karakter 

Zbiór esejów jednego z najwybitniejszych współczesnych architektów, laureata nagrody Pritzkera w 2009 roku. Czym jest piękno w architekturze? Jak kształcić architektów? Co to znaczy, że budynek ma duszę? Jakie są zadania współczesnej architektury?

Architektura ma swój własny obszar istnienia. Pozostaje w wyjątkowo cielesnym związku z życiem. W moim wyobrażeniu nie jest ona zasadniczo ani przesłaniem, ani znakiem, lecz oprawą i tłem dla przemijającego życia, wrażliwym naczyniem dla rytmu kroków po podłodze, dla skupienia przy pracy, dla ciszy snu – pisze autor.

Juhani Pallasma, Oczy skóry
Instytut Architektury 

Opublikowana po raz pierwszy w 1996 roku książka Oczy skóry wybitnego fińskiego architekta Juhaniego Pallasmy szybko stała się klasykiem teorii architektury. Zadaje ona fundamentalne pytanie o to, czemu, skoro istnieje co najmniej pięć zmysłów, to tylko jeden z nich – wzrok – stał się tak uprzywilejowany w kulturze architektonicznej i w dizajnie. Juhani Pallasmaa pokazuje jak podporządkowanie sferze wizualnej rzeczywistości pozostałych zmysłów doprowadziło do zubożenia naszego otoczenia, pozbawiając architekturę jej najważniejszego zadania – dawania człowiekowi egzystencjalnego oparcia w świecie.